تولد روشنایی در شب یلدا

شب یلدا، شب خداحافظی با تاریکی‌ها و پلیدی‌هاست. در این شب روشنایی و تاریکی به جنگ با یکدیگر رفته و سرانجام خورشید متولد می‌شود و به تاریکی‌ها پایان می‌دهد. در شب یلدا، مردم کنار هم جمع می‌شوند تا بلندترین شب سال را با یکدیگر پشت ‌سر گذاشته و بازگشت روشنایی را جشن می‌گیرند.

می‌توان گفت که شب یلدا شاید تنها جشنی است که از گذشته تاکنون همچنان باقی مانده و ایرانیان از دیرباز تاکنون این شب را جشن میگیرند. جشن شب چله ریشه در تاریخ دارد و نزد ایرانیان باستان مقدس بوده است.

مردم قدیم به واسطه شغل‌شان که کشاورزی بوده است، متوجه شده بودند که در آخرین روز پاییز شب طولانی‌تر از سایر شب‌های سال است. آنها براین اعتقاد بودند که در این شب روشنایی که نماد خیر و نیکی است به جنگ با تاریکی و پلیدی‌ها می‌رود و سرانجام روشنایی و خورشید پیروز این جنگ می‌شود و به همین ترتیب پس از شب چله شب‌ها کوتاه‌تر و روزها بلندتر می‌شوند و به همین ترتیب مردم می‌توانستند کار کشاورزی را دوباره از سر بگیرند.

ایرانیان باستان معتقد بودند که چون در شب چله، تاریکی و شب طولانی‌تر است این شب نحس بوده و با روشن کردن آتش سعی می‌کردند اهریمن و پلیدی‌ها را از خود دور کنند. همچنین تمام افراد خانواده گردهم جمع می‌شدند و برای پیروزی خورشید بر تاریکی کرده و درکنار یکدیگر این شب طولانی را سپری می‌کردند.

برای گذراندن طولانی‌ترین شب سال، علاوه بر اینکه به دیدار بزرگان رفته و افراد خانواده درکنارهم هستند، سفره شب چله نیز پهن می‌کنند. این سفره و چیدمان و خوراکی‌های آن هرکدام نمادی از یک مفهوم خاص است.

سفره شب یلدا نماد چیست؟

در گذشته سفره شب یلدا جنبه دینی داشته و نزد مردم مقدس بوده است. در واقع با پهن کردن این سفره از خورشید که یکی از خدایان مردم باستان بوده است، طلب خیر و نیکی و روشنایی می‌کردند و از خورشید می‌خواستند تا برای گذر از زمستان سرد به آن‌ها کمک کند.

هرکدام از اجزای این سفره تمثیلی از یک چیز است. بطور مثال میوه‌های سرخ هم‌چون انار نمادی از نور خورشید بوده و یک میوه مقدس محسوب می‌شود. گذشتگان براین باور بودند باخوردن انار، خیروبرکت و شادی به آن‌ها منتقل می‌شود.

از دیگر اجزای سفره شب یلدا آجیل مشکل‌گشا، هندوانه، شیرینی، کتاب حافظ و سعدی و همینطور شمع و روشنایی است.

بطورکلی آتش و روشنایی از گذشته نمادی از نور و روشنایی و نیکی بوده است که به کمک آن تاریکی، اهریمن و پلیدی‌ها از بین می‌روند. به همین دلیل ایرانیان باستان در سفره شب یلدا و هم‌چنین سفره هفت‌سین از وسایل روشنایی هم‌چون شمع استفاده میکردند.

درگذشته علاوه بر شب زنده داری و جشن گرفتن شب یلدا، روز بعد از شب چله یعنی یکم دی ماه به عنوان روز تولد خورشید نام‌گذاری شده بود و این روز تعطیل عمومی بوده است. در این روز همه مردم استراحت می‌کردند و حتی جنگ و خونریزی هم ممنوع بوده است. و دشمنان ایرانیان نیز از این مناسبت آگاه بودند و اگر جنگی درکار بود در این روز متوقف می‌شد.

شب یلدا که به عنوان مراسم و آیینی قدیمی برای تولد روشنایی از میان تاریکی‌ها است باعث می‌شود که مردم بار دیگر در کنار بزرگان که چراغ خانواده هستند، جمع شده و این شب طولانی را بایکدیگر سپری کنند.